10th science|chemical reactions and euations|ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಮೀಕರಣಗಳು

ಘಟಕಪ್ರಶೋತ್ತರಗಳು-2

(ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟ ಸಂಖ್ಯೆ 7)

1. ಮೆಗ್ನಿಸಿಯಂ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿಸುವ ಮೊದಲು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಏಕೆ?

ಉತ್ತರ:- ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಂ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಲೋಹ ವಾಗಿದೆ. ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದಾಗ ಅದು ಅದರ ಮೇಲೆಯಲ್ಲಿ ಪದರದ ಮೇಗ್ನಿಸಿಯಂ ಆಕ್ಸೆಡ್‌ಅನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪದರದ `ಮೆಗ್ನಿಸೀಯಮ್ ಆಕ್ಸೆಡ್ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದೊಂದಿಗೆ ಮೆನ್ನೀಸಿಯಮ್‌ನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಮೆಗ್ನಿಸಿಯಂ ರಿಬ್ಬನ್‌ನನ್ನು ಈ ಪದರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಮರಳು ಕಾಗದದ ಮೂಲಕ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಬೇಕು.

2. ಈ ಕೆಳಗಿನ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸರಿದೂಗಿಸಿದ ಸಮೀಕರಣ ಬರೆಯಿರಿ.

1) ಹೈಡೋಜನ್ + ಕ್ಲೋರಿನ್   →ಹೈಡೋಜನ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್

H₂(g) + Cl₂(g) → 2HCl(g)

ii) ಬೇರಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ + ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ → ಬೇರಿಯಂ ಸಲ್ವೇಟ್ + ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯ ಕ್ಲೋರೈಡ್

3BaCl₂(s) + Al₂(SO₄)₃(s) → 3BaSO₄ + 2AlCl₃(s)

iii) ಸೋಡಿಯಂ + ನೀರು ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ ಹೈಡೋಜನ್

2Na(s) + 2H₂O(l) → 2NaOH(aq) +H₂(g)

3. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸಂಕೇತಗಳೊಂದಿಗೆ ಸರಿದೂಗಿಸಿದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣ ಬರೆಯಿರಿ.

1) ಬೇರಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಮತ್ತು ಸೋಡಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ನ ಜಲೀಯ ದ್ರಾವಣಗಳು ವರ್ತಿಸಿ ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ದ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಜಲವಿಲೀನಗೊಳ್ಳದ ಬೇರಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ.

 BaCl₂(aq) + Na₂SO₄(aq) → BaSO₄(s) + 2NaCl(aq)

ii) ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ ದ್ರಾವಣ (ನೀರಿನಲ್ಲಿ) ಹೈಡೋ ಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ದ್ರಾವಣದೊಂದಿಗೆ (ನೀರಿನಲ್ಲಿ) ವರ್ತಿಸಿ ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ದ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

NaOH(aq) + HCl(aq) → NaCl(aq) + H₂O(l)

ಘಟಕ ಪ್ರಶೋತ್ತರಗಳು-2

(ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟ ಸಂಖ್ಯೆ 12)

1. ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ‘X’ ವಸ್ತುವಿನ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

1. ‘X’ ವಸ್ತುವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಣುಸೂತ್ರ  ಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:- X ವಸ್ತುವು ಅರಳಿದ ಸುಣ್ಣ ಎಂದರೆ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ ಇದರ ಅಣುಸೂತ್ರವು Ca(OH)₂,

||.ನೀರಿದೊಂದಿಗೆ ಮೇಲೆ ಹೆಸರಿಸಿದ (i) ರಲ್ಲಿ ‘X’ ವಸ್ತುವಿನ ಕ್ರಿಯೆ ಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:- CaO + H₂O → Ca(OH)₂

2.ಚಟುವಟಿಕೆ 1.7ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಅನಿಲದ ಪ್ರಮಾಣವು ಮತ್ತೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಅನಿಲದ ಪ್ರಮಾಣದ ಎರಡರಷ್ಟಿರಲು ಕಾರಣವೇನು? ಆ ಅನಿಲವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿ.

ಉತ್ತರ:- ನೀರಿನ ವಿದ್ಯುದ್ವಿಭಜನೆಯಿಂದ ಹೈಡೋಜನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿ ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಥೋಡ್ ಮೇಲಿರುವ ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ ಹೈಡೋಜನ್ ಮತ್ತು ಆ್ಯನೋಡ್ ಮೇಲಿರುವ ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೈಡೋಜನ್ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ಗಿಂತ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎರಡರಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹೈಡೋಜನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ಗಳು 2:1ರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸೂತ್ರ H₂O ಪ್ರನಾಳದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಅನಿಲಗಳು ಹೈಡೋಜನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಜನ್.

ಘಟಕ ಪ್ರಶೋತ್ತರಗಳು-3

(ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟ ಸಂಖ್ಯೆ 17)

1. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೊಳೆಯನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿಟ್ಟಾಗ ತಾಮ್ರದ ಸಲ್ಫೇಟ್ ದ್ರಾವಣದ ಬಣ್ಣ ಬದಲಾಗುವುದೇಕೆ?

ಉತ್ತರ:- ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೊಳೆಯನ್ನು CuSO₄ Solution ನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿಟ್ಟಾಗ, ದ್ರಾವಣದ ಬಣ್ಣ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕಬ್ಬಿಣ ತಾಮ್ರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣವು ತಾಮ್ರ ಸಲ್ಫೇಟ್ ನಿಂದ ತಾಮ್ರವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುತ್ತದೆ.

2. ಚಟುವಟಿಕೆ 1.10ರಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ದ್ವಿಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ.

ಉತ್ತರ:- 2KBr(aq)+Bal₂(aq) → 2KI(aq) + BaBr₂(aq)

3. ಕೆಳಗಿನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಷ್ಕರ್ಷಣಗೊಂಡ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಅಪಕರ್ಷಣಗೊಂಡ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ.

i) 4Na(s) + O₂(g) → 2Na₂O(s)

ಉತ್ತರ: ಸೋಡಿಯಂ ಆಕ್ಸೈಡೀಕೃತಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ನ್ನು ಲಾಭವಾಗಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ii) CuO(s) + H₂(g) → Cu(s) + H₂O(1)

ಉತ್ತರ:- ತಾಮ್ರದ ಆಕ್ಸೆಡ್ ತಾಮ್ರಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ H₂, ನೀರಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆಕ್ಸೆಡ್ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಅಭ್ಯಾಸ

1. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತ ಹೇಳಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುವು ತಪ್ಪಾಗಿವೆ?

a) ಸೀಸ ಅಪಕರ್ಷಣಗೊಂಡಿದೆ.

b) ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೆಡ್ ಉತ್ಕರ್ಷಣಗೊಂಡಿದೆ.

c) ಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಕರ್ಷಣಗೊಂಡಿದೆ.

d) ಸೀಸದ ಆಕೈ ಡ ಅಪಕರ್ಷಣಗೊಂಡಿದೆ.

i) (a) & (b)           ii)  (a) & (c)                iii) (a), (b) &  (c)                    iv) ಎಲ್ಲವೂ

ಉತ್ತರ:- (i) (a) ಮತ್ತು (b).

2. Fe2O3 + 2A1 → Al2O3 + 2Fe ಮೇಲಿನ ಕ್ರಿಯೆಯು ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.

a) ಸಂಯೋಗ ಕ್ರಿಯೆ  b) ದ್ವಿಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ  c) ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆ    d) ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ

ಉತ್ತರ:- (d) ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ.

3. ಕಬ್ಬಿಣದ ಚೂರುಗಳಿಗೆ ಸಾರರಿಕ್ತ ಹೈಡೋಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಏನಾಗುತ್ತದೆ? ಸರಿಯಾದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಗುರುತು ಹಾಕಿ.

a) ಹೈಡೋಜನ್ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

b) ಕ್ಲೋರಿನ್ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

c) ಯಾವುದೇ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ         d) ಕಬ್ಬಿಣದ ಲವಣ ಮತ್ತು ನೀರು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

ಉತ್ತರ:- (a) ಹೈಡೋಜನ್ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.

Fe(s) + 2HCl(aq) → FeCl₂(aq) + H₂(l)

4. ಸರಿದೂಗಿಸಿದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣ ಎಂದರೇನು? ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಸರಿದೂಗಿಸ ಬೇಕು?

ಉತ್ತರ:- ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣದ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪರಮಾಣುಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಧಾತುವಿನ ಪರಮಾಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ನಂತರ ಒಂದೇ ಆಗಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನಾವು ಎರಡು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಬೇಕು.

5. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣಗಳ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಿ.

a) ಹೈಡೋಜನ್ ಅನಿಲ ನೈಟ್ರೋಜನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಅಮೋನಿಯಾ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ:- 3H₂(g) + N₂(g)    →    2NH₃(g)

b) ಹೈಡೋಜನ್ ಸಲೈಡ್ ಅನಿಲ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿದು ನೀರು ಮತ್ತು ಸಲ್ಫ‌ರ್ ಡೈಆಕ್ಸೆಡ್ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ:- 2H₂S(g) + 3O₂(g) → 2H₂O(l) + 2SO₂(g)

c) ಬೇರಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂ ಸಟ್ ನೊಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಿ ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಮತ್ತು ಬೇರಿಯಂ ಸಟ್‌ನ ಪ್ರಕ್ಷೇಪ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ:- 3BaCl₂(aq) + Al₂(SO₄)₂(aq) → A1₂Cl₃(aq) + 3BaSO₄(s)

d) ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಲೋಹ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಿ ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ ಮತ್ತು ಹೈಡೋಜನ್ ಅನಿಲ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಉತ್ತರ:- 2K(s) + 2H₂O(l) → 2KOH(aq) + H₂(s)

6. ಈ ಕೆಳಗಿನ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಿ.

a) HNO₃ + Ca(OH)₂ → Ca(NO₃)₂ + H₂O

b) NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O

c) NaCl + AgNO₃ → AgCl + NaNO₃

d) BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + HCl

ಉತ್ತರ:-

a) 2HNO3+Ca(OH)₂ → Ca(NO₃)₂ + 2H₂O

b) 2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

c) NaCl + AgNO₃ → AgCl + NaNO₃

d) BaCl₂ + H2SO₄ → BaSO₄ + 2HCl

7. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸರಿದೂಗಿಸಿದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣ ಬರೆಯಿರಿ.

a) ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೆಡ್ + ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೆಡ್ → ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೊನೇಟ್ + ನೀರು

b) ಸತು + ಬೆಳ್ಳಿಯ ನೈಟ್ರೇಟ್ → ಸತುವಿನ ನೈಟ್ರೇಟ್ + ಬೆಳ್ಳಿ.

c) ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂ + ತಾಮ್ರದ ಕ್ಲೋರೈಡ್ → ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ + ತಾಮ್ರ

d) ಬೇರಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ + ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ → ಬೇರಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ + ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್

ಉತ್ತರ:-

a) Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O

b) Zn + 2AgNO₃ → Zn (NO₃)₂ + 2Ag

c) 2Al + 3CuCl₂ → AlCl₃ + 3Cu

d) BaCl₂ + K₂SO₄ → BaSO₄ + KCl

8. ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳಿಗೆ ಸರಿದೂಗಿಸಿದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಮೀಕರಣ ಬರೆಯಿರಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ರಿಯೆಯ ವಿಧವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ.

a) ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಬ್ರೋಮೈಡ್ (aq) + ಬೇರಿಯಂ ಅಯೋಡೈಡ್ (aq) → ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಅಯೋಡೈಡ್ : (aq) + ಬೇರಿಯಂ ಬ್ರೋಮೈಡ್ (s)

b) ಸತುವಿನ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್(s) →ಸತುವಿನ  ಆಕ್ಸೆಡ್(s) + ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೆಡ್ (g)

c) ಹೈಡೋಜನ್ (g) + ಕ್ಲೋರಿನ್ (g) → ಹೈಡೋಜನ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ (g)

d) ಮೆಗ್ನಿಸಿಯಂ(s) ಹೈಡೋಕ್ರೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ(aq) → ಮೆಗ್ನಿಸಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್ (aq) + ಹೈಡೋಜನ್ (g)

ಉತ್ತರ:-

a) 2KBr(aq) + Bal₂(aq) → 2KI(aq) + BaBr₂(s) → ದ್ವಿಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ

b) ZnCO₃(s) → ZnO(s) + CO₂(g) → ವಿಭಜನೆ ಕ್ರಿಯೆ

c) H₂(g) + Cl₂(g) → 2HCl(g) → ಸಂಯೋಗ ಕ್ರಿಯೆ

d) Mg(s) + 2HCl(aq) → MgCl₂(aq) + H₂(g)→ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆ.

9. ಅಂತರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದರೇನು? ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಿ.

ಉತ್ತರ:- ಶಾಖದ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಶಬ್ದದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬಹುರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ–

1 Na(s)+  Cl₂(s) → NaCl(s) + 411kg  of energy

ಅಗತ್ಯವಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಯನ್ನು ಅಂತರುಷ್ಣಕ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾ:

6CO2(g) + 6H₂O(l) → C₆H₁₂O₆(aq) + 60₂(g)

10. ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಏಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ? ವಿವರಿಸಿ.

ಉತ್ತರ:- ಜೀವವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಶಕ್ತಿಯು ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯು ನಾವು ತಿನ್ನುವ ಆಹಾರದಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತೇವೆ. ಜೀರ್ಣಕ್ರಿಯೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಹಾರದ ದೊಡ್ಡ ಅಣು ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನಂತಹ ಸರಳವಾದ ಉಪವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜನೆ ಯಾಗುತ್ತವೆ. ಗ್ಲುಕೋಸ್  ಆಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದಹನ ಕ್ರಿಯೆಯ ವಿಶೇಷ ಹೆಸರು ಉಸಿರಾಟ. ಆದ್ದ ರಿಂದ ಉಸಿರಾಟ ವನ್ನು ಬಹಿರುಷ್ಣಕ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

11. ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಸಂಯೋಗ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧ ವಾಗಿವೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆ? ಈ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಸಮಿಕರಣ ಗಳನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:- ವಿಭಜನೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಒಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳು ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಗಳಿಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಲು ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಶಕ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ವಸ್ತುವನ್ನು ಕೊಡಲು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಿಖರವಾಗಿ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿವೆ.

ವಿಭಜನೆಯ ಕ್ರಿಯೆ:

AB + Energy → A+B

2H₂O(l) → 2H₂(g) + O₂(g)

ಸಂಯೋಗ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ

A+B → AB + Energy

2H₂(g) + O₂(g) 2H₂O(l) + Energy

12. ಉಷ್ಣ, ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಡೆಸುವ ವಿಭಜನ ಕ್ರಿಯೆ ಗಳಿಗೆ ತಲಾ ಒಂದೊಂದು ಸಮೀಕರಣ ಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:-

a) ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನೆ(Thermal decomposition)

2FeSO₄(s) →           Fe₂O₃(s) +         SO₂(g)          +      SO₃(g)

Ferous Sulphate    feric oxide         Sulphur dioxide          Sulphur trioxide

b) ಬೆಳಕಿನಿಂದ ವಿಭಜನೆ (Decomposition by light)

                    light

2AgCl(s)       →                 2Ag(s) +        Cl₂(g)

 Silver chloride                Silver             Chlorin

c) ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯಿಂದ ವಿಭಜನೆ (Decomposition by electricity)

2Al₂O₃(aq) →                        4Al(s)             +          30₂(g)

Aluminium oxide                Aluminium              Oxygen

13.ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟಕ್ರಿಯೆಮತ್ತುದ್ವಿಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟಕ್ರಿಯೆಗಳನಡುವಿನವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನು? ಈಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನುಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:-

14. ಬೆಳ್ಳಿಯ ಶುದ್ದೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಬೆಳ್ಳಿಯ ನೈಟ್ರೇಟ್ ದ್ರಾವಣ ದಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವಾಗ ತಾಮ್ರದಿಂದ ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಕ್ರಿಯೆಯ ಸಮೀಕರಣವನ್ನು ಬರೆಯಿರಿ.

ಉತ್ತರ:-

2AgNO₃ (Ag)     +         Cu(s) → Cu(NO₃)₂ (ag)   +             2Ag

Silver nitrate             Copper                Copper nitrate                   silver

15. ಪ್ರಕ್ಷೇಪನ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರೇನು? ಉದಾಹರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿವರಿಸಿ.

ಉತ್ತರ:- ಕರಗದ ಘನವು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಕ್ಷೇಪದ ಕ್ರಿಯೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

Na₂SO₄(aq)     +   CaCl₂(aq)   →   CaSo₃ (s)           +  2NaCl(aq)

Sodium carbonate    Calcium Chloride       Calcium Sulphate     Sodium chloride

16.ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಥವಾ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳು ವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನೂ ಎರಡೆರಡು ಉದಾಹರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿವರಿಸಿ.

ಉತ್ತರ:-

a) ಉತ್ಕರ್ಷಣ (Gain of Oxygen)

ಉದಾ:

ಸಮೀಕರಣ (i)ರಲ್ಲಿ H₂ ನಿಂದ H₂Oಗೆ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಸಮೀಕರಣ (ii)ರಲ್ಲಿ Cuನಿಂದ CuOಗೆ ಉತ್ಕರ್ಷಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

b) ಅಪಕರ್ಷಣ (Reduction is loss of Oxygen)

ಸಮೀಕರಣ (i)ರಲ್ಲಿ CO₂ – COಗೆ ಅಪಕರ್ಷಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಸಮೀಕರಣ (ii)ರಲ್ಲಿ CuO – Cuಗೆ ಅಪಕರ್ಷಣ ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

17. ಹೊಳಪುಳ್ಳ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ‘X’ ಧಾತುವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಸಿದಾಗ ಕಪ್ಪುಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. ‘X’ ಧಾತು ಮತ್ತು ಉಂಟಾದ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿ.

ಉತ್ತರ:-

‘X’ ,  ಅಂದರೆ ತಾಮ್ರ (Copper) (Cu) ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಸಂಯುಕ್ತ Copper oxide

2Cu + O₂                       →                        2CuO

(shiny brown in colour               (Black in colour)

18. ಕಬ್ಬಿಣದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುವುದೇಕೆ?

ಉತ್ತರ:-ಕಬ್ಬಿಣದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಚಿದಾಗ, ತೇವಾಂಶ ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಲೇಪನಗಳು ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿತ ಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುತ್ತಾರೆ.

19. ಎಣ್ಣೆ ಮತ್ತು ಕೊಬ್ಬು ಹೊಂದಿದ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೂಲಕ ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಹಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆ?

ಉತ್ತರ:-ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಒಂದು ಜಡ ಅನಿಲವಾಗಿದ್ದು, ಇತರ ವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಆಮ್ಲಜನಕವು ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇದು ವಿಕೃತವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಚೀಲಗಳು ಆಮ್ಲಜನಕ ಅನಿಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಾರಜನಕ ಅನಿಲ ದೊಂದಿಗೆ ಸುಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಲಾದ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಆಮ್ಲಜನಕ ಇಲ್ಲದಿರುವಾಗ, ಆಹಾರದ ಅಂಶದಲ್ಲಿನ ತೈಲಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಬ್ಬಿನ ಕಮಟುವಿಕೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

20. ಒಂದೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೆಳಗಿನ ಪದಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿ.

a) ನಶಿಸುವಿಕೆ (Corrosion):

ಉತ್ತರ:-ಲೋಹವು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ವಸ್ತುಗಳಾದ ತೇವಾಂಶ, ಆಮ್ಲಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಆಕ್ರಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಾಗ ಅದು ನಶಿಸುವಿಕೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ–

4Fe+30₂ + nH₂O → 2Fe₂O₃nH₂O

ಈ ಹೈಡ್ರೆಟೆಡ್ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಷೈಡ್‌ ನ್ನು rust(ತುಕ್ಕು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

b) ಕಮಟುವಿಕೆ (Rancidity):

ಉತ್ತರ:-ಕೊಬ್ಬು ಮತ್ತು ತೈಲಗಳ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ರುಚಿ ಮತ್ತು ವಾಸನೆಯ ಮೂಲಕ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಕಮಟುವಿಕೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾ: ನಾವು ಬೆಣ್ಣೆಯನ್ನು ಬಹಳ ದಿನ ಇಟ್ಟಾಗ ಬೆಣ್ಣೆಯ ರುಚಿ ಮತ್ತು ವಾಸನೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಮಟುವಿಕೆಯನ್ನು ಇವುಗಳಿಂದ ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು.

1. ಗಾಳಿಯ ಆಡದ ಕಂಟೇನರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಹಾರವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.

2. ರೆಫ್ರಿಜರೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ.

3. ಉತ್ಕರ್ಷಣ ನಿರೋಧಕ ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ.

4. ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.‌